Sadece umut kalsın

Lena

Global Mod
Global Mod
Efnan Atmaca – Yaşadığımız çağ kimi faziletleri demode duruma düşürse de zarafetin birleştirdiği beşerler umudu yaşatmaya devam ediyor. Gürsel Korat’ın edebiyatı için onu öven bir fazlaca sıfatı arka arda sıralarken ben birinciliği zarafete ve inceliklerin ahengine veririm. Zira incitmeden, kırıp dökmeden, öfke tonuna başvurmadan tüm söylemek istediklerini anlatıyor muharrir. “Uyku Ülkesi” de bir daha bu tonun hâkim olduğu bir kitap. Hayallerle gerçeklerin iç içe girdiği bir hayatı, bir dünyayı anlatıyor Korat kitabında. Bu anlatıyla hem içsel göndermeler yapıyor tıpkı vakitte günümüzde olanları eleştirmekten çekinmiyor.

“Uyku Ülkesi”nde “Rüyalar insanın asıl ülkesidir!” diyorsunuz. Hayaller yaşadığımız hayattan kaçış için sığındığımız liman mı yoksa bizi hasıraltı ettiğimiz gerçeklerle mi yüzleştiriyor?
Hayaller hareket hâlindeyken direksiyonu yerinden çıkan bir otomobil üzeredir. Otomobil süratle masraf ancak kaza olmaz. Yani, demem o ki, uykuda kontrolü olmayan kanılar ortasındayız. Buna düş diyoruz. Düşler gerçeklerden kaçmaya da fayda. Derinlik psikologları hayallerin örtbas ettiğimiz gerçekleri anlamak için bir araç olduğunu bu yüzden düşünürler ve bizden hayallerimizi anlatmamızı isterler. Ben de onlar üzere düşünüyorum: Bastırdığımız şeyleri hayallerde görürüz. Kitapta konuşamayan ve daima hayaller ortasında yüzen Sevda Kül, arkadaşı psikiyatri uzmanı Nihal’e uykuda gördüklerini yazarak anlatır. Ben bu kâbusları birleştirdim ve çağrışımlarla devam eden bir roman yazdım. Ancak hayalleri asla övmedim. Bence “Ne tatlı düşler görüyoruz” cümlesi saçma. aslına bakarsan macerayı öven, masalı abartan, rüyayı şişiren ve büyülü laflar eden şeylerden uzağım.


Birinci sorudan bahse girdim lakin size hayal ile gerçekliği sorgulatmaya iten neydi?

“Yıldız” demeniz yasaklanmışsa “gökteki çıralardan” kelam edersiniz. bir daha de bunun yaratıcılığa ve sanata katkısı vardır. Lakin asıl, şahsi tecrübelerimden yola çıktığım için bu hususun aklıma geldiğini söylemeliyim. Geçirdiğim rahatsızlığın, hastane sürecinin ve uyuyup uyanmaların tesiriyle, bu biçimde bir bahiste yazmam gerekliliğini fark ettim. Maniler ve endişeyle dolu, uzun uğraşlar gerektiren bu süreç muvaffakiyete ulaştı fakat aklımda da hastalık, hayal, ağır bakım ve narkoz üzere sözcükler yığıldı. Kendi çağrışımlarımla kendi kavramlarım bir ortaya geldi. “Uyku Ülkesi” bu biçimde otobiyografik bir müddetcin eseridir.

Kitabınızın distopya olarak nitelenmesine ne dersiniz bitmeyen bir distopyanın ortasında yaşıyor olabilir miyiz?

Ben distopyanın güncelle uğraştığını düşünüyorum. Eleştirel bir hali vardır distopyanın. Bugünü gelecek üzere anlatır. Bu niçinle “Uyku Ülkesi”nde inşaatların ve hastanelerin yarattığı döngü kesin bir halde eleştiriliyor. İnşaat yüzünden ormanları, denizleri, tarımı ve güzelim kentleri kaybettik. Kapitalizm para hırsıyla bütün hoşlukları yok etti. Bu tenkitleri romanda lafı hiç eğip bükmeden söylemiş oldum. Hayalde gördüklerimizle gerçek kimi vakit birbirine hayli benziyor. Bu yüzden distopyada yaşadığımızı düşünüyorum. Ancak “1984” romanını sahneye uyarlamış bir müellif olarak orada yaptığım üzere distopyanın umutsuz bulunmasına katlanamıyorum. Pandora’nın kutusunu açıyorum fakat ortasında sadece umut bırakıyorum. “İyimser distopya” diye bir şey var ise bu benim üslubum.

‘Propaganda yaparsa sanat değersizleşir’

Romanda epey incelikli, usturuplu bir politik tenkit hali var. Bir müellif olarak tüm yaşananlardan bağımız sanat ile siyaset münasebetinin nasıl olması gerektiğini düşünüyorsunuz?


Siyasi çıkarımlarla yazmayı daima yanlış buldum. Sanat yapıtı politik tavır içerse bile falanca siyasetin propagandacısı olamaz. Şayet propaganda yaparsa sanat kıymetsizleşir. Sanat bir emeldir, araç değil. Sanat metninde politik tenkit yazmak kolay; sanatsal bir ifadeyi yakalamak ise fazlaca zordur. Siyaset akılla ilgilidir, bildirisi açıktır. halbuki sanat duyuşlarla ilgilidir, bildirisi çağrışımsaldır. Siyaset falanca devirde geçerlidir ve yarın değişebilir. halbuki sanat beşerde kısa müddette değişmeyen temel özellikleri ele alır, o niçinle sanat yapıtları beşere siyaseti değil insan olmayı öğretir. Sanatın bakılırsavi açıkça ders vermek değildir ve üstelik nasıl bir insan istediğini tanım etmez. Nasıl bir insan istediğini söyleyen sanat daha doğarken ölür.